Odsłonięcie postawionego przez Andrzeja Zdrojewskiego „Mówiącego kamienia” poświęconego Konstantemu Pietrzakowi, pochodzącemu z Łukowa światowej klasy specjaliście w dziedzinie fizyki jądrowej, odbyło się w czwartek 12 kwietnia 2018 roku w Parku Miejskim w Łukowie. Uroczystego odsłonięcia dokonali: Andrzej Zdrojewski, kierownik katedry technologii radiacyjnej Wydziału Inżynieryjno-Technicznego Petersburskiego Państwowego Instytutu Technologicznego (Uniwersytet Techniczny), następca i kolega Konstantego Pietrzaka, prof. dr hab. nauk chemicznych Igor Wiktorowicz Judin oraz Dyrektor Muzeum Instytutu Radiologicznego im. W. G. Chłopina, współpracownik Konstantego Pietrzaka, dr nauk fizyczno-matematycznych Siergiej Wasiliewicz Chlebnikow.
W 2017 roku minęło 110 lat od urodzenia Konstantego Pietrzaka, a w roku bieżącym – 20 lat od jego śmierci.
Konstanty Pietrzak (s. Antoniego) – ur. 4 września 1907 r. w Łukowie – zm. 19 listopada 1998 r. w Petersburgu. Wybitny fizyk, doktor habilitowany nauk matematyczno-fizycznych, profesor, współodkrywca zjawiska samorzutnego rozszczepienia jądra atomowego, światowej sławy specjalista w dziedzinie eksperymentalnej fizyki jądrowej, zasłużony działacz nauki, wielokrotnie odznaczany za wkład w rozwój nauki. Za wybitne osiągnięcia został uhonorowany poprzez zamieszczenie nazwiska Konstantego Pietrzaka na Kartach Historii „Złotej księgi Sankt-Petersburgu”. Nigdy nie ukrywał swojego polskiego pochodzenia, w związku z czym mimo znaczących osiągnięć nie otrzymał najwyższych odznaczeń naukowych.
Urodził się w Łukowie w wielodzietnej rodzinie pracownika-szklarza. Podczas ewakuacji w 1915 r. rodzina została wywieziona w głąb Rosji. Pociąg w okolicach stacji Lida wykoleił się. Matka i dwie siostry zginęły na miejscu, ojciec doznał ciężkich obrażeń, przebywał przez dłuższy okres w szpitalu, został inwalidą do końca życia. Osierocony przez kilka lat mieszkał w domach dziecka, najpierw w Starej Rusie, następnie w Nowogrodzie. Z uwagi na ciężkie warunki społeczne nie uczęszczał do szkoły, samodzielnie opanowując podstawy programu szkolnego. W wieku 13 lat został uczniem malarza na szkle w zakładzie szklarskim w miejscowości Małe Wiszery, gdzie w ciągu roku awansował, stając się malarzem. W ciągu następnych lat awansował dalej, uzyskując kwalifikację mistrza, który otrzymywał indywidualne zamówienia, z których większość była przeznaczona na eksport. W 1921 r. został skierowany do Petersburgu, gdzie w trybie przyśpieszonym ukończył szkołę średnią, a następnie dostał się na studia na wydziale fizyczno-matematycznym Uniwersytetu Leningradzkiego. Jego praca dyplomowa otrzymała ogólnokrajowe wyróżnienie i została wysoko oceniona przez Irène Skłodowską-Curie i Frederyka Joliot-Curie, podczas wizyty w 1937 r. Promotorem pracy a następnie kierownikiem na studiach doktoranckich Konstantego Pietrzaka był Igor Wasiliewicz-Kurczatow. Podczas studiów podejmuje pracę w Instytucie Radiologicznym, gdzie też pracował przez ponad 40 lat.
W 1940 r. Konstanty Pietrzak dokonał fundamentalnego odkrycia, które przyniosło mu światową sławę: odnotowane zostało dotychczas nieznane zjawisko samorzutnego rozszczepienia jądra atomowego Uranu-235. Badanie opisano w renomowanym czasopiśmie „Physical Review” (1940, Nr 58 (1). Priorytet odkrycia od 14 czerwca 1940 roku. Odznaczony w latach późniejszych najwyższymi nagrodami państwowymi.
Od pierwszych dni wojny mobilizowany do wojska, gdzie został dowódcą zwiadowców 225. Samodzielnego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej Wojska Obrony Powietrznej. Za odwagę został odznaczony medalem wojskowym.
W lipcu 1942 r. rozkazem zastępcy przewodniczącego Komitetu Obrony Konstanty Pietrzak został odwołany z wojska i skierowany do pracy na ewakuowanym do Kazania Instytucie Radiologicznym, biorąc udział w projekcie atomowym.
Uzyskał szerokie uznanie za granicą, odwiedzając liczne wiodące ośrodki naukowe w dziedzinie fizyki w Europie i Stanach Zjednoczonych. W okresie narodzenia fizyki jądrowej przyczynił się do ujarzmienia energii atomowej przez człowieka. Prace Konstantego Pietrzaka sprzyjały licznym osiągnięciom, okazując wpływ na rozwój fizyki jądrowej oraz praktyczne wykorzystanie energii wewnątrzjądrowej. Konstanty Pietrzak jest autorem ponad 300 prac naukowych.
W 1949 r. Konstanty Pietrzak został jednym ze współzałożycieli specjalistycznego wydziału fizyczno-chemicznego w Instytucie Technologicznym w Leningradzie, gdzie przez prawie 35 lat kierował założoną przez siebie katedrą fizyki jądrowej. Setki absolwentów wydziału inżynierskiego fizyczno-chemicznego przeszło szkołę Konstantego Pietrzaka.
Konstanty Pietrzak był szeroko uzdolnionym człowiekiem. Miłość do sztuki zachował na całe życie, do szczególnie udanych obrazów zaliczał pejzaże przesmyku Kolskiego. Część jego obrazów, powstałych w różnych latach, zachowała się po dzień dzisiejszy. W muzeum Instytutu Radiologicznego wśród dzieł Konstantego Pietrzaka znajdują się portrety I.W. Kurczatowa, W.G. Chłopina oraz I.E. Starikowa. Uprawiał wędkarstwo i myślistwo, samodzielnie opanował sztukę gry na gitarze i skrzypcach, często biorąc udział w improwizowanych przedstawieniach.
Konstanty Pietrzak zmarł 19 listopada 1998 roku w Petersburgu. Pochowany został na Cmentarzu serafimowskim w Petersburgu.
Na „Dni Kultury Rosyjskiej w Łukowie” zaprosili: Łukowski Ośrodek Kultury oraz Burmistrz Łukowa Dariusz Szustek we współpracy ze Stowarzyszeniem Kulturalno-Oświatowym Polsko-Rosyjskiego Dialogu Młodzieżowego „Ermitaż”.
